طبي پوښتنې
[26.Aug.2023 - 09:04]د طب اړوند پوښتنې
لیک: عبدالله حبیبي
۱-فارمکولوژی څه ته وایی.what is pharmacology
فارمکولوژی د ساینس څانګه ده چی د درملو متقابل عمل د ژوندیو موجوداتو سره تر څیړنی لاندی نیسی.
۲-دواه څه شی ده. What is Drug
دواه هغه کیمیاوی ماده ده چی په ژوندیو موجوداتو کی د بیولوژیکی وظیفو د تغیر سبب کیږی.
۳-دوز څه شی دی. What is dose
معین مقدار دواه چی په یو وخت کی تطبیقیږی.
۴- دوزاج څه ته وایی.What is dosage
د دوز مرتبی یا دفعاتو ته دوزاج وایی یعنی یو درمل څو ځلی تطبیق کیږی.
۵- د دماغی وینی مانعه څه شی ده.What is blood brain barrier
د دماغ د اندوتیلیل تنګی حجری او د دماغ د صفحیه دمویاتو ګالیل حجری دی.
هغه موادو ته چی په شحمو کی غیرمنحل دی د تیریدلو اجازه نه ورکوی اما هغه دواګانی چی په شحموکی منحل دی په آسانۍ سره له دی مانعی څخه تیریږی. لکه
پراستامول،تیوفینتل، دیازیپم او فینوباربیتال.
۶- د توزیع حجم څه شی دی. what is volume of distribution
د بدن په ټولو مایع برخو کی د دواه مقدار چی پلازما ته داخلیږی.
T.V.D= Total Amount of Drug/concentration of drug in the blood plasma.
۷- قدرت یا ځواک څه شی دی.What is potancy
قدرت یا پوټانسی نظر د دواه وزن ته دهغی تاثیرات ښیی.
مثال: یو دواه په ډیر کم وزن زیات تاثیرات ښیی نو د دی دواه قدرت یا پوتانسی زیاته ده.
بله دواه زیات وزن لری خو عین تاثیرات ورکوی نو د دی درملو قدرت کم دی.
مثلا میتایل ډوپا چی د فشار ضد درمل دی د ۵۰۰ میلی ګرام څخه تر ۲۰۰۰ میلی ګرام پوری تاثیرات ښیی په داسی حال کی چی کلونیدین عین تاثیرات د ۰.۲-۰.۳ میلی ګرامه پوری ورکوی نو د کلونیدین قدرت تر میتایل ډوپا څو ځلی زیات دی.
۸- موثریت څه شی دی. What is Efficacy
که په هر اندازه د یو درمل دوز زیات کړو په همغه اندازه یی اغیزی هم زیاتیږی یعنی په عظمی دوز کی آخری تاثیرات ښیی همدغه زیات دوز کی لوړ تاثیرات د موثریت په نوم یادیږی.
۹- تیراپیوتیک ایندیکس.Therapiotic index
د تاثیر کونکی او توکسیک دړز ترمنځ نسبت ته تیراپیوتیک ایندیکس وایی.
۱۰- آیدیو سنکراسی.What is idiosyncrasy
د درملو د تاثیراتو هغه شکل دی چی په کمه اندازه رامنځته کیږی او په کم دوز سره هم ممکن واقع شی د مثال په ډول کلورامفینکول په کمه اندازه د اپلاستیک انیمیا سبب کیږی.
۱۱- لوړ حساسیت څه شی دی. What is Hypersensitivity
د درملو په وړاندی د الرجی یا امینولوجیکل غبر ګون څخه عبارت دی.
۱۲- تحمل یا زغمل.What is Tolerance
د درملو دایمی کارول په بدن باندی د تاثیر د کموالی سبب کیږی نو لازمه ده چی د درملو دوز زیات شی همدغه د دوز زیاتیدل په بدن باندی د تحمل په نوم یادیږی.
۱۳- آخذی څه شی دی.What is Receptors
آخذی لوی مالیکولونه دی چی پروتینی جوړښت لری زیاتره درمل له آخذو سره نښلی او خپل تاثیرات ښیی.
۱۴- جانبی اغیزی څه ته وایی.What is side effects
د درملو ناغوښتونکی اغیزی دی چی په نارمل دوز سره رامنځته کیږی.
۱۵ شاک څه ته وایی.What is shock
شاک یو کلینیکی وضعیت یا حالت دی چی په د حالت کی دبدن انساجو ته پوره وینه نه رسیږی. او لاندی ستونزی رامنځته کیږی.
- د فشار ټیټیدل
- د تشو متیازو کموالی
- میتابولیک اسیدوزس
۱۶ کلیرانس څه ته وایی.What is drug Clearance
کلیرانس د هغی وینی یا پلازما حجم ته ویل کیږی چی یو درمل په څومره وخت له پلازما څخه وزی.
کلیرانس په واسطه موږ کولای شوچی د یو درمل میتابولیزم، اطراح وخت وپیژنو او معین دوز وټاکو.
۱۷ - د درملو وتل یا خارجیدل.What is drug Excration
له بدن څخه د درملو بهر کیدلو ته ته اطراح وایی.
۱۸- توکسیکولوژی څه ته وایی.What is Toxicology
توکسیکولوژی د فارمکولوژی یوه څانګه ده چی د درملو سمی او توکسیک اغیزی تر څیړنی لاندی نیسی.
ترڅو درمل یواځی د تداوۍ په مقصد وکارول شی او د تسمم مخه یی ونیول شی.
۱۹- انتی دوت څه شی دی.What is Antidot
انتی هر هغه موادوته وایی کوم چی د درملو د زهری تاثیراتو په ضد کارول کیږی او کوم خطر منځته نه راوړی.
۲۰- بیواویل بیلیټی څه شی دی.What is bioavilbility
د درملو هغه ټاکلی مقدار چی وروسته له تطبیق څخه د وینی دوران ته داخلیږی د بیواویل بیلټی په نوم یادیږی.